دینام خودرو یا ژنراتور خودرو که تولیدکننده برق خودرو است و در رده لوازم یدکی برق رسانی قرار می گیرد، وظیفه شارژ باتری را بر عهده دارد که در صورت خرابی، باتری در مدت کوتاهی تخلیه خواهد شد. در واقع، تامین جریان برق در هنگام استارت زدن یا روشن نبودن اتومبیل و برق رسانی به قطعات الکتریکی مختلف در حین روشن بودن اتومبیل، توسط دینام خودرو انجام می شود.
ژنراتور خودرو از جمله لوازم یدکی مصرفی خودرو محسوب می شود و قطعه ای استوانه ای با بدنه آلومینیومی و معمولاً در کنار موتور در زیر پمپ هیدرولیک قرار دارد و توسط یک تسمه شیاری در مدار چرخش موتور قرار می گیرد، این تسمه همواره باید در فواصل زمانی منظم بازدید شود تا از فرسودگی یا پاره شدن ناگهانی آن و در نتیجه، خالی شدن شارژ باتری جلوگیری شود.
اجزای قطعات دینام خودرو
قطعات دینام خودرو از اجزای زیر تشکیل می شوند :
- سیم پیچ ثابت ( استاتور یا بالشتک ) از هسته و سیم پیچ تشکیل شده که هسته دارای چندین لایه متشکل از حلقه های شیاردار نازک آهنی همراه با عایق مخصوص است. برای شارژ باتری و مصرف برق مدارات الکتریکی و الکترونیکی اتومبیل نیاز به جریان مستقیم یا DC با ولتاژ ثابت است، از این رو، خروجی جریان استاتور وارد بخش یکسوکننده و تثبیت کننده دینام می شود.
- سیم پیچ متحرک ( روتور یا آرمیچر )، قطعه مغناطیسی مرکزی ژنراتور خودرو و ساخته شده از یک محور یا شفت اصلی فولادی و پوسته پنجه ای شکل آهنی است که در مرکز استاتور حول محور خود می چرخد. وظیفه روتور تولید نیروی مغناطیسی دینام است که این نیرو توسط حرکت جریان الکتریکی باتری اتومبیل در سیم پیچ روتور تولید می شود.
- آفتامات یا رگلاتور که با کنترل جریان ورودی روتور مستقیماً بر توان خروجی دینام ( تولید شده در استاتور ) تاثیر می گذارد.
- دیود یا یک سو کننده ولتاژ که به آن واحد یک سو کننده نیز می گویند جریان الکتریکی متناوب تولید شده در استاتور را به جریان مستقیم تبدیل می کند.
- تعدادی جاروبک به منظور حفظ ارتباط الکتریکی با موتور.
دینام خودرو که خروجی برق آن بین 13 تا 14/5 ولت است به گونه ای طراحی شده است که در یک سطح ثابت نگه داشته می شود، نیروی مورد نیاز برای دوران را توسط تسمه از موتور دریافت می کند و با توجه به اینکه عملکرد آن به قطعات دیگر وابسته است و نیروی سایر قطعات را تامین می کند. بنابراین، خرابی قطعاتی مانند موتور و تسمه ها باعث می شود علاوه بر ژنراتور خودرو بر عملکرد سایر قطعات نیز تاثیر بگذارد.
یکی از معایب دینام های قدیمی یا جریان مستقیم این است که در دورهای پایین موتور، قادر به شارژ باتری نیستند که امروزه با افزایش مصرف کننده های برقی در خودرو، دینام های آلترناتور جایگزین آنها شده اند. اساس کار هر دو نوع ژنراتور یکسان است؛ بر اثر قطع خطوط قوای مغناطیسی جریان القائی بوجود می آید، اما با این تفاوت که در دینام های جریان مستقیم، آهن رباها به بدنه دینام ثابت شده بودند و سیم پیچ های تولید جریان، داخل حوزه مغناطیسی حرکت می کردند، درحالیکه در دینام های آلترناتور، آهن رباها دوار و سیم پیچ های تولید جریان ثابت هستند. آهن ربای دوار را روتور و سیم پیچ ثابت را استاتور می گویند.